Botlar (“internet robotları”nın kısaltılmış hâli) ile her gün etkileşime giriyorsunuz. Hiç Siri veya Alexa‘ya bir emir veya soru yönelttiniz mi? Öyleyse telefonunuzdaki veya evinizdeki bota merhaba deyin.
Botlar, web sitesi indeksleme ve müşteri hizmetleri gibi, insanların tekrar eden ve zaman alıcı olarak gördüğü görevleri yerine getirmek üzere programlanmış otomatik bilgisayar yazılımlarıdır. O kadar kullanışlıdırlar ki, internet trafiğinin yarısını botlar oluşturur ancak tüm botlar eşit oluşturulmamıştır. Bazı botlar kötü amaçlıdır ve bazen cihazlara kötü amaçlı yazılım bulaştırmak, bir çevrimiçi ticareti aksatmak veya sadece kullanıcıları rahatsız etmek için tasarlanmıştır.
İyi ve kötü botların nasıl ayırt edileceğini bilmek önemlidir. Ancak bundan önce, botların nasıl çalıştıklarına ve ne amaçla kullanıldıklarına göz atalım.
Botlar nasıl çalışır?
Botlar, algoritma kümelerinden oluşturulur. Bu algoritmalar bir botun işlevini belirler. Bir bot çevrimiçi ortama salınmadan önce, bir kişinin o botun eylemlerini belirlemesi ve yönlendirmesi gerekir. Bu bot, emirleri aldıktan sonra görevleri kendi kendine yerine getirir.
Çoğu bot takım çalışmasına yatkındır ve genellikle bir ağ üzerinde çalışır. Bu, anında mesajlaşma veya Internet Relay Chat gibi internet tabanlı hizmetleri kullanarak birbirileriyle iletişime geçmelerini sağlar.
Neden internet botlarını kullanmalısınız?
Basitçe söylemek gerekirse botlar zamandan ve paradan tasarruf etmenizi sağlar. İnsanlardan daha hızlı ve daha verimlidir. Bu, botları kullanan organizasyonlar için kaynakları müsait hâle getirmeye yardımcı olur. Aksi takdirde, tekrar eden görevleri yerine getirmek için sayısız saatler harcayacak olan kişiler, artık daha fazla hassasiyet ve uzmanlık gerektiren görevlere atanabilirler. Veya şirkete bağlı olarak, botlar tamamen o kişilerin yerlerini alabilirler.
Botlar ayrıca son derece özelleştirilebilir, çok amaçlıdır ve 7/24 kullanılabilir. Ayrıca toplu halde kullanılabilir ve böylece kullanıcılarına az bir çabayla birçok sayıda insana erişme gücünü sağlar. Bununla birlikte, bot kullanmanın birkaç olumsuz yönü vardır.
Botlar, çok sayıda işlevi gerçekleştirebilseler de kesinlik gerektiren görevler için uygun değildirler. Bir kullanıcının amacını yanlış anlamaya eğilimlidir ve bu durum, bot ile etkileşime geçen kişi için yılgınlığa neden olabilir. Ayrıca, yukarıda bahsedildiği gibi, botlar kötü amaçlı olmak için programlanabilir veya spam göndermek için kullanılabilir.
Bot türleri: İyi botlar ve kötü botlar
Botların gerçekten bir vicdanı yoktur. Yalnızca algoritmalardan oluşurlar. Bununla birlikte, botlar genellikle komut dosyası işlevlerine, onları kimin kullandığına ve o kişinin/kuruluşun niyetlerinin ne olduğuna bağlı olarak “iyi” veya “kötü” olarak etiketlenir.
İyi botlar
“İyi” bir botu neyin oluşturduğu konusunda bir belirsizlik olsa da iyi botlar genellikle internet kullanıcılarına yardım etmek veya yalnızca insan çabasıyla mümkün olmayacak kullanışlı hizmetleri sağlamak için tasarlanmışlardır. Yaygın bir şekilde karşılaşabileceğiniz bazı iyi botları sizin için listeledik.
Rehber robotlar
Banka veya perakende satış sitelerinde gezinirken açılan sohbet kutularını hiç farkettiniz mi? İşte bunlar rehber robotlardır. İnsan diyaloglarını taklit ederler ve sorduğunuz soruları cevaplarlar. (Her ne kadar rehber robotlar şirketlerin tasarruf etmelerine ve müşterilerinin sorunlarını çözmelerine yardımcı olabilse de ExpressVPN müşteri desteği için bu botları kullanmaz; biz gerçek kişilerle hizmet veriyoruz ve bunu daha iyi bir hizmet şekli olarak görüyoruz.)
Crawler veya spider (arama robotu)
Web crawler veya arama motoru robotu olarak da bilinen bu bot takımı Google ve Bing gibi arama motorlarında web sayfalarını tarar ve indeksler. Bu botların kötü amaçları olanları da bulunmaktadır ancak buna daha sonra değineceğiz.
Takip botları
Takip botları terimi kulağa korkutucu gelebilir ancak bu terim, bir web sitesinin sağlığını ve performansını gerçek zamanlı olarak takip eden botlar için kullanılmaktadır. Kesinti gibi bir problem algılandığında bu bot bir uyarı gönderir. Sevdiğiniz siteler ve oyunlar için bu takip botlarını iş başında görmek için downdector.com sitesini ziyaret edin!
Alışveriş botları
En iyi fiyatları yakalamak için alışveriş maksatlı dolaşmak zaman alır. Hem de çok zaman alır. Burada devreye alışveriş botları girer. Aradığınız belirli bir ürün için en iyi fiyatları bulmak amacıyla internetin tamamını tararlar. Uçuş ve otel rezervasyonu siteleri çoğu zaman bu tür özellikleri sunar.
Pazarlama botları
Bu botlar; reklamları takip etmek, popüler anahtar kelimeleri bulmak ve daha birçok amaç için kullanılır. Hızlı bir şekilde pazar verileri toplamak isteyen pazarlamacılar tarafından kullanılmaktadır.
Kötü botlar
Kötü botlar; spam göndermek, finansal verileri çalmak ve diğer kötü amaçlı aktivitelerde bulunmak için kullanılmaktadır.
DDoS botları
Kötü amaçlı kişiler, bir sunucuyu trafiğe boğmak için DDoS botlarını kullanır. Bu akın, sunucuyu boğar ve böylece sunucunun yavaşlamasına ve hatta kapanmasına neden olur. Hacktivistler arasında yaygın bir yöntemdir.
Spam botları
İnternetin belası olan spam botları, ele geçirilen iletişim sayfalarındaki e-postaları toplayarak ve onlara spam göndererek çalışır. Ayrıca forumlarda ve yorum bölümlerinde içerik reklamları sunmak veya seçilen web sitelerine trafik sağlamak için de kullanılır.
Kimlik bilgileri doldurma botları
Kullanıcı adları ve şifreler sızdırıldığında, bu botlar o bilgileri alır ve Facebook, Amazon veya Netflix gibi diğer hesaplara erişmeye çalışmak için kullanır. Giriş yaptıktan sonra, hesapları ele geçirir ve dark web‘te satarlar. Web sitelerinin, sitelerindeki kullanıcıların insan olduğunu doğrulamak için CAPTCHA kullanmasının bir nedeni budur.
Web kazıma botları
Web kazıyıcıları bir web sitesinden büyük miktarda veri kopyalar. Kazıma işleminin yasallığı belirsizdir ve hassas veya telif hakkı bulunan bilgileri toplayarak bir web sitesinin hizmet şartlarını ihlâl edebilir.
Denial of inventory (envanter reddi) botları
Bu botlar, belirli ürünleri bulur ve satın alma işlemini tamamlamadan alışveriş sepetinde tutar. Rakiplere karşı kullanılan bu işlem, o web sitesinin ürünü tükenmiş olarak listelemesine neden olur. Gerçek müşteriler o ürünü satın almayı denediklerinde, ürün stokta olmasına rağmen tükendi olarak listelenir.
Botlar konusunda endişelenmeli misiniz?
Botların bir web sitesi ziyaretçisini etkileyebileceği durumlar vardır ancak botlar gerçek bir tehlikeden ziyade genellikle rahatsız edicidir. Örneğin, DDoS ve denial of inventory (envanter reddi) botları, aradığınız bir web sitesini veya ürünü bulamamanıza neden olabilir. Çoğu durumda asıl mağdurlar, normal bir şekilde çalışamayan işletmelerdir.
Spam botları söz konusu olduğunda, sahte mesajların, bağlantıların ve e-postaların nasıl farkedileceğini bilmek sizi yaydıkları kötü amaçlı yazılımlara karşı koruyacaktır. Yine de, insanları taklit etmek için tasarlanmış botlar söz konusu olduğunda, işler biraz daha sorunlu hâle gelebilir.
Bir bot ile konuştuğunuzu nasıl anlarsınız
Botlar daha çok geliştikçe, etkileşime geçtiğiniz kişinin gerçek bir kişi mi yoksa bir algoritma mı olduğunu anlamak giderek zorlaşmakta. Bu durum, bir web sitesinin müşteri hizmetleri için rehber botu kullanırken büyük bir sorun olmayabilir ancak sosyal medya siteleri veya tanışma uygulamaları gibi platformlardaki olası sonuçları daha korkutucudur. Bir bot ile etkileşimde olup olmadığınızı kontrol etmek için bazı basit yöntemler şu şekildedir.
- Profil fotoğrafını kontrol ederek başlayabilirsiniz. Botlar genellikle stok fotoğraflar veya gerçek profiller gibi diğer kaynaklardan çalınan fotoğrafları kullanırlar. Emin olmak için tersine görsel arama gerçekleştirin.
- Botlar genellikle dil alanında sınırlıdır. Onlara “En sevdiğin mısır gevreği hangisi?” gibi sorular sormayı deneyin. Bu sorular çoğu botun kafasını karıştırır çünkü bu tür soruları yanıtlamak için tasarlanmamışlardır.
- Ne yayımladıklarına dikkat edin. Botlar genellikle aynı şeyi tekrar tekrar yayımlarlar. Ayrıca, birisi botun yayımladığı şeye yorum yaptığında botlar genellikle yanıt vermezler.
Bununla birlikte, bu tüyolar Twitter gibi platformlarda bulunan botların birçoğu için kullanışlı olsa da yapay zekadaki ilerlemeler, gerçek bir kişi ile bir bot arasındaki farkı anlamayı zorlaştırmaktadır.
Şirketler kötü botlara karşı nasıl koruyabilirler?
Şirketler kötü botların ilk hedefidir. Eş güdümlü bot saldırıları, şirket sunucularını alt edebilir ve sonuç olarak hizmeti aksatabilir ve geliri etkileyebilir. Neyse ki şirketler, bot yönetimi yazılımları kullanarak kendilerini koruyabilirler. Bu araçlar iyi botları kötü botlardan ayırt edebilir ve kötü olanları engellerken, insanları ve iyi botları içeri alırlar.
